Asbestos
Wat is asbest ?
Asbest is een natuurlijk mineraal dat bestaat uit microscopisch kleine vezels. Asbest wordt ontgonnen in open mijnbouw. De belangrijkste eigenschappen van asbest zijn :
- goedkoop,
- sterk,
- brandwerend,
- bestand tegen allerlei zuren,
- slijtvast,
- isolerend.
​
Asbest heeft veel toepassingsvormen en wordt gebruikt in 3500 materialen. Dit zorgt ervoor dat het niet altijd makkelijk te herkennen is. Een hulpmiddel om asbest houdende materialen te herkennen is :
- de honingraadstructuur,
- het productiejaar (<2001) van de toepassing,
- de visuele aanwezigheid van witte puntjes van de asbestvezelbundels,
- eventueel door de vlamtest. Hierbij wordt er een vuur aan het materiaal gehouden, en als het materiaal niet brand kan er asbest aanwezig zijn.Â
​
We kunnen 2 groepen onderscheiden met elk hun specifieke eigenschappen :
1. Serpentijn :Â Witte asbest of chrysotiel. Deze spiraalvormige vezels die wollige en golvend zijn komen het meeste voor. Ze werden ook vaak gebruikt in textiel, en waren het goedkoopst om te ontginnen. Wanneer deze vezels breken, breken ze in de dwars doorsnede waardoor ze korter worden en hun dikte behouden. Doordat ze minder lang in het longweefsel blijven, zijn ze daarom niet minder schadelijk.
​
2. Amfibool :Â Bruine (amosiet), blauwe (crocidoliet) asbest. Deze vezel zijn veel dunner, steviger. Ze zijn minder buigzaam, minder isolerend, maar hebben wel een grotere trekkracht. Deze vezels met een zeer lage oplosbaarheid blijven dan ook langer in het longweefsel. Wanneer de vezels breken, dan breken ze in de lengte waardoor ze dunner worden en hun lengte behouden.
Andere soorten zijn anthophyliet (geel), tremoliet (grijs) en actinoliet (groen), maar deze soorten werden niet commercieel verwerkt.
Â
De kleur van de asbest vezels verwijzen naar het gesteente bij ontginning. Na verwerking in materialen zijn deze kleuren niet meer waarneembaar.
Echter is er maar 1 optie om definitief uitsluitsel te krijgen of we met asbest te maken hebben, en dat is de labo-analyse
Herkomst
Asbest werd/wordt vooral ontgonnen in Rusland, Kazachstan, China, Zimbabwe, Canada, Brazilië en Italië. Reeds bij de oude Grieken werd asbest gebruikt door de priesters als materiaal voor hun lampionnen en bij de crematie van hun doden. In België situeert zich de komst van Asbest tijdens de industriële revolutie. Na WOII werd asbest courant verwerkt in allerlei materialen, met een piek in de jaren '60-'70. Gekende merknamen zijn Eternit, SVK,...
​
Sinds 2021 wordt de ontginning en verwerking van asbest in de meeste landen verboden. Rusland is momenteel nog de belangrijkste leverancier van asbest.
Mijn woning bevat asbest ! Wat nu ??
​
Veel hangt af van het soort asbest. Is het in goede staat en is het gezondheidsrisico laag, mag het best blijven zitten. Is het daarentegen beschadigd en kan het niet afgeschermd worden, is verwijdering de best optie. Let wel dat dit steeds in een veilige omgeving dient te gebeuren ! Hecht gebonden toepassingen kan je soms zelf makkelijk verwijderen, voor los gebonden materialen schakel je best een erkend aannemer in.Â
Waar kan asbest voorkomen in huis ?
Â
Onderdelen van dak en gevel : dakleien, dakbeschot, regenpijp, schouw, afvoerleiding
Isolatie : golfplaten, leidingisolatie, geïsoleerde draagstructuren
Interieur : vloerbekleding, wanden, vals plafond, invulpanelen, vensterbanken, sierschouwen, imitatiemarmer, deurdorpels, plinten, lambrisering, vloerkleed, zekeringskasten, wandcontactdozen, plafond platen, beglazingskitten, structuurverf, gipsbezetting, leidingen, riolering, elektrische toestellen, kabeldoorgangen,...
Bloembakken
Liftkokers, remschoenen
Wettelijk kader.
​
Belangrijke data betreffende wetgeving rond asbest en het Vlaams "afbouwplan". In 2014 werd reeds de goedkeuring voor de opstart van het asbestbouwbeleid goedgekeurd. OVAM kreeg de opdracht tegen 2018 een finaal beleidsplan op te maken. Op 20 juli 2018 werd het voorstel rond het Actieplan Asbest afbouw goedgekeurd in de Vlaamse Regering. Het doel van dit beleid is om Vlaanderen tegen 2040 asbestveilig te maken. In essentie rust het Asbestafbouwplan op vier pijlers:
- asbestinventarisatie en het asbestcertificaat,
- de versnelde verwijdering van risicovolle asbesttoepassingen,
- ondersteuning bij asbestverwijdering en
- een voorbeeldfunctie vanwege de overheid.
Asbestverdacht toepassingen
Het gevaar van asbest hangt niet enkel af van haar bestanddelen, maar vooral de toestand van de materialen waarmee het is gebonden en de mate waarin de vezels gebonden zijn. Risico's ontstaan wanneer de vezels zich kunnen verspreiden in de lucht.
​
1. Hecht-gebonden materialen : Dit zijn materialen waarin de vezels stevig verankerd zitten en in goede staat zijn. En bij normaal gebruik een laag risico vormen voor de gezondheid. (vb. asbestcement, glasal, masal...)
​
2. Semi-hechtgebonden materialen :Â Dit zijn materialen die in van oorsprong hechtgebonden waren, maar door hun beschadiging, erosie, verwering vezels kunnen vrijgeven. Deze materialen kunnen een verhoogd risico voor de gezondheid betekenen. (beschadigde bloembakken, verweerde golfplaten,...)
​
3. Losgebonden materialen : Dit zijn de (zachte) materialen waarin de asbestvezels makkelijk kunnen vrijkomen. Er is weinig of geen bindmiddel aanwezig. (spuitasbest, pical, asbestkoord,...)
Gezondheidsrisico's
Doordat er asbestvezels loskomen, kunnen deze ingeademd worden. Hoe meer vezels er worden ingeademd, hoe schadelijker voor de gezondheid! Ook de duur van de blootstelling is belangrijk. Inslikken van de vezels of het in aanraking komen met de huid is niet rechtstreeks schadelijk.
Ziektes die ontwikkeld kunnen worden na (langere tijd) blootstelling zijn :
Mesothelioom (longvlieskanker), Asbestose (stoflong), borstvliesontsteking longkanker, pleurale plaques
​
Verraderlijk is dat al deze ziektes pas na 10-tallen jaren na blootstelling zich manifesteren.
Meer info ...
OVAM
Asbest Vlaanderen
Asbest-Info
OVAM
Actieplan Asbestafbouw !
Het actieplan asbest afbouw bevat verschillende maatregelen om Vlaanderen tegen 2040 asbestveilig te maken. Zo stelt het enkele nieuwe bepalingen voor rond asbest in het Materialendecreet, met name op het vlak van:
-
inventarisatie
-
verwijdering
-
beheer
-
verboden handelingen.
Daarnaast zijn er in het actieplan diverse ondersteunende acties opgenomen.
​
* Asbest Inventarisatie
Vanaf 23-11-2022 is er een inventarisatie plicht aan de hand van een Asbestattest voor alle woningen die deel uitmaken van een verkoop. Generiek is het verplicht voor alle toegankelijke constructies met risico bouwjaar (<2001) om tegen 2032 een asbest attest te hebben
​
* Asbest verwijdering
-
Tegen 2034 moeten de meest risicovolle asbesttoepassingen worden weggenomen uit Vlaamse gebouwen en woningen. Bijvoorbeeld asbestcementen daken en gevels, en niet-hecht gebonden asbesttoepassingen.
-
Tegen 2040 moeten alle andere asbesttoepassingen in slechte staat verwijderd zijn
​​
* Asbest beheer
Wie asbesthoudend materiaal in zijn gebouw heeft, moet voortaan alle maatregelen nemen om te voorkomen dat het asbest een risico vormt voor de gezondheid of voor het leefmilieu. 
​
* Verboden handelingen
Om mens en milieu te beschermen tegen de risico’s van asbest, verbiedt het Materialendecreet:
-
asbesthoudende materialen bij werken opnieuw insluiten;
-
de aanwezigheid van asbesthoudende materialen die een risico vormen;
-
constructies plaatsen op of over een asbestcementen dak of -gevel;
-
een asbestdak of -gevel reinigen of ontmossen, ongeacht de gebruikte techniek.​
* Ondersteunende acties
Het actieplan asbest afbouw voorziet een brede waaier aan ondersteunende maatregelen. Ze moeten helpen om Vlaanderen tegen 2040 asbestveilig te maken en zijn gegroepeerd in vier pijlers:
-
informeren, sensibiliseren en educatie;
-
ondersteuning van asbestverwijdering;
-
voortdurende verbetering van het asbestbeleid;
-
handhaving omgang met asbest.
De Vlaamse Regering streeft ernaar onze leefomgeving uiterlijk tegen 2040 asbestveilig te maken. ADISK zorgt voor het in kaart brengen van alle risicovolle asbesttoepassingen door middel van asbestinventarissen
